ایجاد یک میلیون شغل در سال؛ از شعار تا عمل/ بدون هماهنگی تیم اقتصادی دولت کاری نمی‌توان از پیش برد
ایجاد یک میلیون شغل در سال یکی از وعده‌های انتخاباتی ابراهیم رئیسی بود که حالا با روی کار آمدن او به عنوان یکی از اهداف اصلی تیم اقتصادی دولت سیزدهم مطرح است. در همین رابطه وزیر کار بارها بر نقش وزارت کار در تحقق این هدف تاکید داشته است. عبدالملکی در گفتگوی زنده‌ی تلویزیونی خود وزارت کار را متولی این امر دانست و بیان کرد که ریاست شورای عالی اشتغال کشور برعهده‌ی شخص رئیس‌جمهور است و این وظیفه به وزارت کار تنفیذ شده است. عبدالملکی البته بر هماهنگی تیم اقتصادی دولت سیزدهم برای تحقق هدف ایجاد یک میلیون شغل در سال تاکید کرد و رسیدن به این هدف را امکان‌پذیر دانست. در خصوص امکان تحقق این هدف و ملزومات رسیدن به آن، آلبرت بغزیان (استاد اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی) می‌گوید: برای رسیدن به این هدف اولین اقدام برنامه‌ریزی است. هیچ اقتصاددانی نمی‌تواند ادعا کند که برای ایجاد شغل سیاستهای پیچیده‌ای وجود دارد، بلکه ما می‌دانیم افزایش تولید تنها مسیر تحقق این هدف است. برای ایجاد فرصت شغلی راهی جز سرمایه‌گذاری وجود نداردوی ادامه داد: تا زمانی که یک واحد تولیدی ایجاد نشود و یا توسعه‌ی ظرفیت نیابد و یا یک واحد تولیدی که قبلا از کار افتاده به کار برنگردد، شغل ایجاد نمی‌شود و مشاغلی که غیر از این ایجاد شوند، مشاغل کاذب هستند. البته فعالیتهای خدماتی مولد و سازنده هم در این زمره قرار می‌گیرند، اما آن دسته از فعالیتهای سوداگرانه و دلال‌مآبانه را نمی‌توان به عنوان شغلِ مولد به حساب آورد. استاد اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی با تاکید بر اهمیت سرمایه‌گذاری گفت: برای ایجاد فرصت شغلی باید سرمایه‌گذاری کرد و راهی جز این وجود ندارد. بنابراین باید ببینیم یک میلیون شغل چقدر پول و سرمایه می‌خواهد و همچنین باید مشخص کرد که در چه زمینه‌ای باید این برنامه‌ریزی صورت بگیرد. آیا به دنبال ایجاد واحد جدید هستیم یا توسعه‌ی مشاغل قبلی یا بازگردادن واحدهای ازکارافتاده به عرصه؛ کدامیک را قرار است دنبال کنیم؟ بغزیان افزود: پس اجرای این طرح برمی‌گردد به اینکه ما چگونه می‌خواهیم چنین کاری را انجام بدهیم. البته در مورد افزایش ظرفیت واحدهای موجود باید بگویم که اینها معمولا سرمایه‌بر و تکنولوژی‌بر هستند و نه کاربرمحور، در واقع در اینجا دستگاهها افزایش می‌یابند و یا پیشرفته می‌شوند و شغل چندانی ایجاد نمی‌شود. این استاد دانشگاه در خصوص ایجاد واحدهای جدید نیز گفت: برای تحقق هدف یک میلیون شغل در سال باید این مسیر را پیگیری کرد که همانطور که قبلا گفتم نیازمند پول است. یعنی باید ببینیم به ازای هر واحد اشتغال جدید چقدر سرمایه‌گذاری لازم است. وی ادامه داد: در واقع باید میزانِ سرمایه‌گذاری‌ها در یک دوره‌ی ۵ساله تقسیم بر تعداد شاغلینی شود که در این واحدها مشغول شده‌اند. من البته اطلاع دقیق از این رقم ندارم اما گفته می‌شد در زمان آقای احمدی‌نژاد این رقم سی میلیون تومان بوده؛ یعنی در آن زمان به ازای سی میلیون تومان سرمایه‌گذاری یک شغل ایجاد می‌شد. خب این رقم الان با توجه به افزایش قیمت‌ها احتمالا ۳ یا ۴ برابر شده است. مثلا اگر فرض کنیم این رقم در حال حاضر سیصدمیلیون تومان است پس به ازای صدمیلیارد تومان سرمایه‌گذاری، برای حدود سیصد نفر می‌توان اشتغال ایجاد کرد. ایجاد یک میلیون شغل در سال هدف غیرقابل تصوری نیستبغزیان تاکید کرد: بنابراین ایجاد یک میلیون شغل در سال هدف عجیب و غیر قابل تصوری نیست اما پول می‌خواهد. مثلا منابع ارزی یا ریالی ما باید بیشتر شود، بانک‌ها باید کمک کنند سیستم ارزی کشور مشخص شود و نوسان نکند تا فعال اقتصادی تمایل به سرمایه‌گذاری داشته باشد و از نوسان قیمت ارز گیج نشود. در این وضعیت ممکن است ایرانیان خارج از کشور هم تمایل به سرمایه‌گذاری در داخل داشته باشند. وی ادامه داد: همچنین برای تحقق این هدف به سرمایه‌گذار خارجی نیاز داریم. پولهای بلوکه شده‌ی ما باید آزاد شود و امنیت اقتصادی هم برای سرمایه‌گذار خارجی و هم داخلی ایجاد شود. بورس نیز باید بتواند برای ایجاد این میزان شغل تامین مالی کند به علاوه احتکارها و بازارسازی‌ها باید از بین برود. اگر این موارد تحقق یابد در این صورت با هماهنگی تیم اقتصادی دولت می‌توان به این هدف دست یافت. این استاد دانشگاه در خصوص هماهنگی تیم اقتصادی دولت نیز گفت: آقای خاندوزی به ایجاد ستاد هماهنگی اشاره کردند که به نظر من ایشان باید ریاست آن ستاد را برعهده بگیرند و با همکاری و همراهی بانک مرکزی، سازمان برنامه و بودجه، وزارت نفت و وزارت صمت این اقدامات را انجام دهند که مسلما نتیجه‌ی آن رشد اقتصادی، ثبات اقتصادی و در نهایت ایجاد تولید و افزایش اشتغال می‌شود. محدودیت‌هایی که تحریم‌ها ایجاد می‌کندبا وجود تحریم‌ها مسیر تحقق ایجاد یک میلیون شغل در سال سخت‌تر خواهد شدبغزیان همچنین در پاسخ به این سوال که آیا با وجود تحریم‌ها می‌شود به هدف ایجاد یک میلیون شغل در سال رسید، گفت: ببینید تحریم‌ها ما را در چهار زمینه محدود کرده است؛ اول اینکه با وجود تحریم‌ها درآمد ارزی افزایش پیدا نمی‌کند، دوم آنکه در این شرایط امکان صادرات کاهش یافته و همان مقداری هم که صادر می‌کنیم با هزینه‌ی بالاتر به کشور برمی‌گردد، مورد سوم نگرانی سرمایه‌گذار خارجی برای وارد کردن سرمایه به کشور است و چهارم اینکه امکان دستیابی به تکنولوژی با وجود تحریم‌ها بسیار کاهش یافته است. وی تاکید کرد: بنابراین با وجود تحریم‌ها ما در این ۴مورد آسیب دیده‌ایم و خب این باعث می‌شود حرکت ما کند شود. در این وضعیت آنچه برای ما می‌ماند، طرف‌های تجاری‌ای است که با جرات وسط می‌آیند و با ایران همکاری می‌کنند که در اینجا هم با پرداخت پول از جانب برخی از این کشورها با مشکل مواجه هستیم. به طور مثال کره جنوبی و چین پول ما را نمی‌دهد، پول روسیه جهانی نیست، برخی از کشورها تهاتر می‌کنند و برخی دیگر از کشورها پول کمتری به ما پرداخت می‌کنند. همچنین ما با مشکل تصویب FATF مواجه هستیم. این کارشناس مسائل اقتصادی بیان کرد: اگر فرض کنیم همین وضعیت باقی بماند و تحریم‌ها سنگین‌تر از این نشود، باید برای تحقق هدف ایجاد یک میلیون شغل در سال به توان داخلی اتکا کنیم. در اینجا نیاز به سرمایه‌گذاری داخلی داریم که برای آن باید شرایط ثبات ارزی و ثبات قیمت نهادههای تولید حاکم باشد. بغزیان افزود: اگر قرار باشد میلگرد، سیمان و کالاهایی از این دست دائم نوسان قیمت داشته باشد، سرمایه‌گذار نمی‌تواند از محاسبات اقتصادی خود مطمئن شود و به جای تولید به سمت سوداگری می‌رود. در واقع در این وضعیت سرمایه‌گذار ترجیح می‌دهد این مواد را انبار کند تا سود بیشتری به دستش برسد. ایجاد یک میلیون شغل در سال در حد شعار باقی می‌ماند اگر…وی تاکید کرد: در این شرایط اشتغال ایجاد نمی‌شود و فقط انبارها پُر و خالی می‌شود. به همین دلیل در پاسخ به سوال شما باید بگویم که با فرض وجود تحریم‌ها برای رسیدن به هدف یک میلیون شغل در سال باید تلاش بیشتری صورت بگیرد و این تلاش نظارت زیادی می‌طلبد. بغزیان گفت: باید حواسمان به ذخیره‌ی ارزی‌ای که قرار است تخصیص بدهیم، باشد تا مثل ارز ۴۲۰۰تومانی حیف و میل نشود. از طرفی منابع بانکی ما باید به سمت تولید برود و نه به سمت سوداگری و این همانطور که گفتم مستلزم نظارت دقیق است. بانک‌ها باید منابع خود را از بخش املاک آزاد کنند و صرف وام دادن به بخش‌های تولیدی کنند. استاد دانشگاه شهید بهشتی تصریح کرد: بنابراین اگر بخواهیم کار را با تاکید بر ظرفیت داخلی پیش ببریم شرایط بسیار سخت می‌شود و این بسیار دشوارتر از آن است که بخواهیم با کشورهای دیگر به توافق برسیم و زمینه را برای رفع تحریم آماده کنیم. ببینید ما با گروه زیادی از افرادی مواجه هستیم که آماده‌اند از هر بازاری که ایجاد می‌شود، برداشت کنند و سود خود را به جیب بزنند. در همین شرایطِ شیوع کرونا هم با این وضعیت مواجه بودیم که عده‌ای به دنبال رسیدن به سود خود در این شرایط بودند. بغزیان در پایان گفت: پس رسیدن به این هدف امکان‌پذیر است اما با وجود تحریم‌ها شرایط به شدت سخت می‌شود و اگر ستاد اقتصادی دولت سیزدهم هماهنگ نباشند و بانک مرکزی و سیستم بانکی را مجاب به هماهنگی نکند، به نظر من این هدف در حد شعار باقی می‌ماند.
